ORUÇ İBADETİNİN İNSAN ÜZERİNDEKİ PSİKOLOJİK FAYDALARI
Prof.Dr. Sönmez KUTLU
Oruç, eksikliklerden, kusurlardan ve günahlardan arınmak demektir. Oruç, insanı nefsinin aşırı arzularından ve maddî ihtiraslarından kurtarır ve erdemli kılar. Sırf Allah rızası için tutulduğundan, insanla yaratanı arasında daha samimi bir iletişim kurulmasını sağlar. Mümin kişiler, inanarak ve karşılığını Allah’tan bekleyerek orucunu tutar. Oruç, insanın yaratanına karşı imanını güçlendirir ve güven duygusu verir. Kişi işlediği bütün günahları için pişmanlık duyar. Hayatında yeni bir başlangıç yapar.
Ramazan, yerdeki tozları ve kirleri temizleyen yağmur gibidir. Ramazan orucu, ihlas ve samimiyetle tutulduğunda mü'minleri günahlardan temizler. Kalkan, sahibini düşmandan koruduğu gibi oruç da aynı şekilde kişiyi kötülüklerden ve günah işlemekten korur. Oruçlu, kötülüğü başlatan kişi olmaz. Kendisine fena söz söyleyen ve kavga etmek isteyenlere şöyle karşılık verir: "Ben oruçluyum"
Oruç, güçlü bir ahlak terbiyesidir. Davranışlarımızı ve ahlakımızı güzelleştirir. O, büyük bir sabır ve fedakârlıkla yerine getirilen bir ibadettir. Çünkü insan bir ay süre ile oruçlu iken yemesini, içmesini bırakır. Cinsel arzularından uzak durur. Bize daima Allah'ı hatırlatır, sorumluluk duygumuzu geliştirir. Oruç sayesinde insanlar, düzenli davranma, hayatını güzellik ve iyiliklerle donatma şuur ve bilincini kazanır.
Oruç tutmak aç durmaktan ibaret değildir. Güçlü bir irade terbiyesidir. İradeyi güçlendirir. Oruçlu insan, attığı her adımın ve yaptığı her davranışın iyilik ve güzellik için olmasına özen gösterir. Böyle bir irade terbiyesinden geçen insan, yalan söylemez, başkasının arkasından konuşmaz, bağırıp çağırmaz, kötü ve çirkin sözler söylemez. Haksızlık yapmaz, anne ve babasına saygısızlık etmez, başkalarıyla iyi geçinir, daima güzel ve hoş sözler söyler. Oruç, iyi huy ve ahlaki güzelliklerin kalıcı davranışa dönüşmesine önemli katkıda bulunur. Böylece oruç, insanı olumlu yönde değiştiren ve dönüştüren son derece önemli bir dini değerdir.
Oruç, yıllık arınma programını içeren gerçek bir eğitimdir. Bu açıdan Ramazan ayı, öğrenme ve öğretmeye açılan bir kapıdır. Doğru bilgiye dayalı doğru davranış geliştirme alışkanlığı kazandırır. Kur’an Ramazan ayında indiği için, oruç tutan insanlar, bu ayı Kur’an ayı olarak algılarlar. Bu açıdan, oruç insanlar için, ilmin, hayır ve hasenatta bulunmanın, huzur, barış ve mutluluğun bir sembolüdür. Bu ayda insanlar, Kur’an’ çok ukuyup üzerinde düşünme fırsatı bulurlar. Bir yıl boyunca hayatında, Kur’an’a aykırı davranışlarını sorgular; yaptığı haksızlıkların, adaletsizliklerin ve işlediği günahların muhasebesini ve öz eleştirisini yaparak onlardan pişmanlık duyar.
Oruç, sağlık, huzur, sevinç ve mutluluk kaynağıdır. Müslümanlar, bu ayda dinine bakmadan, fakir, yoksul, yetim, bakıma muhtaç bütün insanlara yardım ederek onları sevindirir. Kendisi de bundan büyük mutluluk duyar, İnsanlar, suç işlemekten uzak durur. Müslüman sahur ve iftar sofralarından ve cemaatle kıldığı teravih namazlarından manevi bir huzur duyar. Böylece Ramazan ayında gönlü huzur içinde olur, yardımlaşma ve merhamet duyguları gelişir. Hayatı anlam kazanır. Çünkü bu ay, merhamet ayıdır. Allah kullarına sonsuz rahmet kapılarını açar. Kullar birbirlerini hoşgörür ve kimseyi incitmemeye çalışır. Hataları ve yanlışları bağışlar. Sonuçta oruç, şefkat ve merhamet duygularını geliştirerek kişiyi stresten, üzüntü ve kederden korur.