İSLAM MEZHEPLERİ TARİHİ II

Bölüm: İLAHİYAT 2022-2023 Öğretim Yılı

Dersin Hocası: Prof. Dr. Sönmez KUTLU

Salon:   (Perşembe 10.30-12.20);   (Perşembe 13.30-15.20)

Öğrencilerle Görüşme Gün ve Saatleri: Cuma: 13.30-15.30

Dersin çeriği ve  yardımcı dökümanlar için bkz.: Web Sayfası: www.sonmezkutlu.net

Haberleşmek için elektronik postsa: Sonmez.Kutlu@divinity.ankara.edu.tr

skutlu@divinity.ankara.edu.tr

İSLAM MEZHEPLERİ TARİHİ II

A)    Dersin Tanımı ve 14 Haftada İşlenecek Ana Konular

Dersin Tanımı: Ehl-i Sünnet (Hadis Taraftarları, Ma’turidilik ve Eş‘arilik), Yezidiliğin ve  Vehhabilik doğuşu, görüşleri, edebiyatı ve tarihçesi; Mezheplerin itikadî ve tasavvufi boyutu; İslam dünyasındaki mehdi ve mesihçi hareketlerden Bahailik, Kadiyaniliğin doğuşu, teşekkülü, görüşleri edebiyatı ve günümüzdeki durumu; Alevilik-Bektaşiliğin Mezhepler Tarihi açısından değerlendirilmesi; İslam dünyasında mezheplerin nüfus oranları ve coğrafi dağılımı; Tarihte Türklerin benimsediği mezhepler; Mezhepler arası ilişkiler, Mezhepçilik sebepleri ve sonuçları.

-Ehl-i Sünnet ve Ashabu’l-Hadis,

-Ehl-i Sünnet Eşarilik,

-Ehl-i Sünnet Maturidilik,

-Mezheplerin Ameli ve Tasavvufi Boyutu,

-Vahhabilik

-Selefilik

-Yezidilik,

-İslam Kültüründe Mesihlik ve Mehdilik İddiaları,

-Kadiyanilik,

-Babilik-Bahailik,

-Mezhepler tarihini ilgilendiren yönleriyle Alevilik-Bektaşiliğin inanç boyutu ve etkilendiği mezhebi unsurlar,

-Alevilik-Bektaşilik üzerinde etkili olan Türk Kültürü, Şiiliğin Alevilk-Bektaşilik üzerine etkileri, Hacı Bektaş Veli ve Makalatı, Buyruklar ve günümüzde Alevi-Bektaşilerin dağılımı konularında öğrencilerin  bireysel faaliyetleri (Seminer veya Panel)

-Tarihte Türklerin benimsediği Mürcie, Mutezile, Maturidiilik, İsmaililik vb., Türkiye ve diğer ülkelerde yaşayan mezheplerin günümüzdeki coğrafi dağılımı, nufus oranları,

-İslam Tarihinde mezheplar arası ilişkiler, Mezhepler üstü din anlayışı, Mezheplerin İslam düşüncesine katkıları, Mezhepler arası anlaşmaslıkların sebepleri ve çözüm yolları, Mezhepçilik, Mezhepsizlik ve mezhebin dinle özdeşleştirilmesi, Hızlı sosyo-kültürel değişme ve mezhepler.

B)    Dersin Amaçları

            - Mezheplerin söylemleri, lider profilleri ve zihniyetlerini tipolojilendirmek,

--Mezheplerin ameli mezhepler ve Sufi ekollerle ilişkisini tahlil etmek,

            -Çağdaş mezheplerden Vahhabiliğin tarihçesi, önemli şahsiyetlerini, kendi kaynaklarından hareketle temel görüşleri ve edebiyatlarını incelemek,

            -İslam Kültüründe Mesihlik ve Mehdilik iddiaları ve kökenlerini analiz etmek,

-Çağdaş mezheplerden Kadiyanilik ve Babilik-Bahailiğin tarihçesi, önemli şahsiyetlerini, kendi kaynaklarından hareketle temel görüşleri, edebiyatlarını incelemek,

-Selefi anlayışın İslam toplumları üzerindeki tesirlerini analiz etmek,

-Başta Maturidilik olmak üzere Türklerin tarihte benimsediği mezhepleri incelemek,

-Günümüzde mezheplerin Coğrafi durumu ve nüfus oranlarını  harita üzerinden  tahlil etmek,

-Tarihi, sosyo-kültürel ve inanç boyutuyla Alevi-Bektaşi düşüncesini Mezhepler Tarihi açısından analiz etmek,

- Hacı Bektaş-ı Veli Makalatı, Buyruklar ve Alevilik-Bektaşilik içerisinde Türk düşüncesi izleri, mezhebi  unsurlar konularında Seminer ve bireysel sunumlar gerçekleştirmek,

- Mezheplerin kendi ana kaynaklarını tanıyabilme ve mezhepleri kendi kaynaklarına dayalı olarak ortaya koyabilme,

-Din ve mezhepler arasındaki ilişkiyi sorgulamak, Mezhepler arası anlaşmazlıkların sebep ve sonuçlarını tartışmak,

C)    Öğrenci Kazanımları

            -Mezhepleri söylemleri, lider profilleri ve zihniyetlerine gore tipolojilendirir,

-Ehli Sünnet’in tarihsel gelişimini, alt gruplarını ve günümüzdeki durumlarını,  edebiyatlarını, İslam düşüncesine katkılarını, kendi kaynaklarına dayalı olarak  analiz eder,

            -Mezheplerin ameli mezhepler ve tasavvufi Ekollerle ilişkisini açıklar,

-Çağdaş mezheplerden Vehhabiliğin tarihçesi, önemli şahsiyetlerini, kendi kaynaklarından hareketle temel görüşleri, edebiyatlarını tanır ve yorumlar.

-Selefiliğin düşünce dünyasını tanır ve tahlil eder,

-Klasik Mezheplerden Yezidiliğin tarihçesi, kendi kaynaklarından hareketle temel görüşleri günümüzdeki durumları, edebiyatları, islam düşüncesine katkılarını kendi kaynaklarından  tahlil eder ve açıklar,

-İslam Kültüründe Mesihlik ve Mehdidlik iddialarını ve kaynaklarını tartışır,

            -Çağdaş mezheplerden Kadiyanilik ve Babilik-Bahailiğin tarihçesini, önemli şahsiyetlerini, kendi kaynaklarından hareketle temel görüşlerini, edebiyatlarını tanır ve yorumlar,

-Başta Maturidilik olmak üzere Türklerin tarihte benimsediği mezhepleri tanır ve açıklar; Günümüzde mezheplerin Coğrafi durumu ve nüfus oranlarını  harita üzerinden  gösterir,

-Tarihi, sosyo-kültürel ve inanç boyutuyla Alevi-Bektaşi düşüncesini analiz eder,

- Alevili-Bektaşiliğin inanç boyutunu  Mezhepler Tarihi açısından tahlil eder,

- Hacı Bektaş-ı Veli Makalatı, Buyruklar ve Alevilik-Bektaşilik içerisinde Türk düşüncesi izleri, mezhebi  unsurlar konularında Seminer ve bireysel sunumlar gerçekleştirir,

- Mezheplerin kendi ana kaynaklarını tanıyabilme ve mezhepleri kendi kaynaklarına dayalı olarak ortaya koyabilme,

            - Mezheplerin kendi ana kaynaklarını, temel görüşlerini tanır ve mezhepleri kendi kaynaklarına dayalı olarak ortaya koyar,

-Din ve mezhepler arasındaki ilişkiyi sorgular, Mezhepler arası anlaşmazlıkların sebep ve sonuçlarını analiz eder,

DERSİN 14 HAFTALIK ANA KONULARI VE DAĞILIM ÇİZELGESİ

1. Hafta         

Ehl-i Sünnet: Ehl-i Sünnet ve Ashabu’l-Hadis, isimlendirme sorunu, Hadis Taraftarlığı Rey Taraftarlığı kutuplaşması, teşekkül süreci,  görüşleri, temel kavramları, yayıldığı bölgeler, Şafiilik-Hanbelilik ve Malikilikle ilişkisi, önde gelen temsilcileri, etkileri, Klasik edebiyatı ve hakkında yapılan araştırmalar.

2. Hafta         

Eş’arîlik, isimlendirme sorunu, teşekkül süreci, görüşleri, temel kavramları, yayıldığı bölgeler, Eş’arî mezhebinin önde gelen bilginleri, etkileri, Nizamiyye medreseleri ve Eşarilik, Eşarilik Sufilik ilişkisi, Eşarilik ve Siyasi otoriteler, Osmanlı dönemi Eşariliği, Günümüzde Eş’arilik, Eşarilik-Sufilik İlişkisi, Eş’ariliğin temel görüşleri, Klasik edebiyatı ve hakkında yapılan araştırmalar.

3. Hafta

Mâturîdîlik, isimlendirme sorunu, mezhebi arka planı ve teşekkül süreci, görüşleri, temel kavramlar, yayıldığı bölgeler, Maturidilik ve Türkler, Selçuklular ve Osmanlı döneminde Maturidilik, etkileri, Eşarilik ve Maturidilik Arasındaki Farklar, Maturidî edebiyat ve Maturidilik hakkında yapılan araştırmalar.

4. Hafta         

İtikadî ve Siyasi Mezheplerin Sufilikle İlişkisi, Ehl-i Sünnet içerisinde Sufi eğilimler, Şiilik-Sufilik etkileşimi, Alevilik ve Bektaşilikte mezhebî unsurlar, Safevi Şiiliği ve Kızılbaşlık İlişkisi

İtikadi ve Siyasi Mezheplerin Ameli Boyutu: Zeydilik-Hanefilik İlişkisi, Mutezile-Hanefilik İlişkisi, Hanefilik-Maturidilik İlişkisi, Şafiilik-Eşarilik İlişkisi, Hanbelilik-Vahhabilik İlişkisi, Caferilik-İmamiyye İlişkisi

5. Hafta         

Vehhabilik: Vahhabiliğin tarihi arkaplanı ve Hadis Taraftarlığı, Vehhabiliğin doğduğu ortam,-Muhammet b Abdilvehhab ve mezhebin doğuşundaki yeri, Muhammet İbn Abdilvehhab sonrası Vehhabilik; Tevhid ve Emr-i bi’l-Ma’ruf ve’n-Nehyu ani’l-Münker, bidat anlayışları; Osmanlı Ulemasının Vehhabilere yazdığı Reddiyeler, Vahabilik ve Suudi Yönetimi,  Desteği, Suudi Vahhabilik ve Cihadi Vehhabilik, 

6. Hafta

                        Selefilik

Selefilik: Selefiliğin Tanımı Sorunu, Selefiliğin fikri arkaplanı ve Hadis Taraftarlığı, Siyasal İslam İdeolojisi Olarak Selefilik, Selefilik-Vehhabilik İlişkisi, Selefi Kavram Dünyası, Selefiliğe Modern eleştirler, Selefilik ve Radikal Hareketlere etkisi; Selefi Kaynaklar; Türkiye Selefiliği; Selefi Sufi kutuplaşması; Selefi Şii Kutuplaşması. 

7. Hafta

                        Sınav Haftası   

8. Hafta         

Yezidilik : Tarihçesi,-Şeyh Adi Musafir ve Yezidiliğin doğuşu, Yezidiliğin yayılışı, Temel Görüşleri:Yaratılış, Tufan, Melek Tavus, Tenasuh inanışları,. Temel kitapları: Kitabu Cilve ve Mushaf-ı Reş; Laleş’te Yezidî Merkezi, Yezidilerin Etnik yapısı, Günümüzde Yezidiliğin durumu ve çoğrafi dağılımı

9. Hafta         

İslam Kültüründe Mehdilik Tartışmaları ve Mesihlik Meselesi, Mehdilik, iman meselesi midir?

10. Hafta       

Kadiyanilik: Doğuşunu hazırlayan sebepler, Gulam Ahmet’in Kişiliği, Gulam Ahmed’in mehdi, mesih ve Resullük iddiaları, Günümüzde Kadiyanilik: Lahor ve Kadiyan kolu, Ahmedîlerin Uluslararası faaliyetleri, Kadiyani Kurumlar, Mezhebin edebiyatı, Kadıyanilerin çağdaş sorunlara yaklaşımı, Kadıyaniliğin coğrafi dağılımı ve nüfus oranları, Kadıyaniliğe eleştiriler

11. Hafta       

Babilik ve Bahailik : Babiliğin oluştuğu ortam, Ali Muhammed’in oluşumdaki rolu, Babilik ve Bahailiğin Şii Şeyhi tarikatıyla ilişkisi; Bahaullah zamanında Babiliğin durumu, Bahaullah’tan sonra Bahailik, Kitabu’l-Beyan, Kitabu’l-Akdes, Kitabu’l-İkan, Günümüzde Babilik-Bahailiğinin Çağdaş Sorunlara yaklaşımı, Bahailiğin Din olma iddiaları, Bahai kurumlar: Bahai mahfilleri ve mabedleri, Bahailiğin coğrafi dağılımı ve nüfus oranları, Bahiliğe eleştiriler.

12. Hafta

Alevilik 1       Alevilik, Bektaşilik ve kızılbaşlık kavramları, Aleviliğin dini statüsü; Alevilik-Bektaşilik ilişkisi, Kızılbaşlık ve Bektaşilik arasındaki farklar;  Alevilik ve Bektaşilikte Türk Kültürünün izleri, İran dinleri  ve Hristiyanlık ile ilişkisi, Alevilik ve Bektaşilik’te Allah, Peygamber ve Ali anlayışları, İbadet, adab-erkan, Buyruk ve Erkannameler, Alevilik-Bektaşilik’te Ehl-I Beyt ve 12 İmam anlayışı; Alevilik-Bektaşilikle ilgili sorunlar (Cemevleri, Diyanet ve Din Dersleri); Dede ve babalık müesseseleri, Türkiye’de Alevi ve Bektaşi örgütlenmesi; Literatürleri.  

13. Hafta       

Alevilik 2       Alevilik ve Bektaşilikte Türk kültürünün İzleri, Şiiliğin Alevilik üzerindeki etkileri, Hacı Bektaşı Veli ve Makalatı, Günümüzde Alevilerin dağılımı, Buyruklar hakkında öğrencilerin hazırlayıp sundukları  sunumlu seminerler.  

14. Hafta       

Türklerin tarihte benimsediği mezhepler: Mürcie, Mutezile, İsmaililik, Şia-İmamiyye, Zeydiyye, Maturidilik, Eş’arilik’le ilişkileri. Türkiye’de mezheplerin toplumsal hayattaki rolü, Mezheplerin Diyanetle ilişkileri.

İslam Dünyasında mezheplerin coğrafi dağılımı ve nüfus oranları, Mezhepler arası ilişkiler ve gerginlikler, Türkiye’nin mezhebî dağılımı (harita üzerinden).

15. Hafta       

İslam Tarihinde mezheplar arası ilişkiler, Mezhepler üstü din anlayışı, Mezheplerin İslam düşüncesine katkıları, Mezhepler arası anlaşmaslıkların sebepleri ve çözüm yolları, Tekfir sorunu, Mezhepçilik, Mezhepsizlik ve mezhebin dinle özdeşleştirilmesi, Hızlı sosyo-kültürel değişme ve mezhepler.

16. Hafta

                        Sınav Haftası

GENİŞ OKUMA İÇİN KAYNAKLAR

MURCİE

Acar, H. (2003). Ebü Muti' Mekhul en-Nesefi'nin Kitabu'r-Red alel-Ahva ve’l-Bida' isimli eserinde mezhepleri tasnifi ve Mürcii makalat geleneği içindeki yeri., Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.

Ebû Hanîfe, N. (1992).  İmam-ı A’zam’ın beş eseri.  (Çev. : Mustafa Öz). 2. Baskı. İstanbul: Kalem Yayıncılık.

el-Bağdâdî, A. (2001). Mezhepler arasındaki farklar (El-Fark Beyne'l-Fırak). (Arapça’dan notlarla Çev.: E. Ruhi Fığlalı). 2. Baskı. Ankara: TDV Yay.

el-Eş'arî,  Ebû’l-Hasan Ali b. İsmâîl (324/941) (1980), Makâlâtü'l-İslâmîyyîn ve İhtilâfü'l-Musallîn, (thk. Helmut Ritter), Wıesbaden.

Givony, J. (1977). The Murjia and the theological school of Ebû Hanife: a historical and ıdeological study. Edinburg: Basılmamış Doktora Tezi.

Hasan b. Muhammed el-Hanefiyye (100/718),  (Van Ess,  Josef ) " Das Kitabü'l-İrqa des Hasan b. Muhammed b. el Hanafiyya ", Arabica  XXIII (1974), s. 20-24.

İbnü'l-Esîr, A. (1965).   el-Kâmil. Mısır: Dâru Sâdır-Dâru Beyrût

İnal, H. (2002). The Presentation of the murji‘a in Islamic literature.  Manchester: Basılmamış Doktora Tezi)

İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı, (ed. H. Onat-S. Kutlu).  Grafiker Yayınları, Ankara 2012.

Koçoğlu, G. (2000). Maturidi’ye göre mürcîe. Ankara: A. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.

Kummî(301/913) ve Nevbahtî (2004), Şiî Fırkalar Kitâbu’l-Makâlât  ve’l-Fırak –Fıraku’ş-Şîa, (çev.: Sabri Hizmetli- Hasan Onat- Sönmez Kutlu-Ramazan Şimşek), Ankara: Ankara Okulu yay.

Kutlu, S. (1997). İlk mürciî metinler ve kitâbü'l-ircâ. AÜİFD., 37 (1997),  317-332.

Kutlu, S. (1999).  İlk mürciî metinler: irca kasidesi (I) ve irca kasidesi (II).  AÜİFD., XXXIX (1999), 239-252.

Kutlu, S. ( 2006), Mürcie, T.D.V. İslâm Ansiklopedisi (DİA), Ankara 200, Cilt: 32, 41-45.

Kutlu, S. (2002 ), T.D.V. İslâm Ansiklopedisi (DİA), Ankara 2002, Cilt: 25, 294-296.

Kutlu, S. (2002). Mürcie mezhebi: doğuşu, fikirleri, edebiyatı ve İslâm düşüncesine katkıları. Gazi Üniversitesi Çorum İlâhiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 1, ( 2002) 168-210.

Kutlu, S. (2003). Maturidiliğin mezhebi arka planı. İmam Mâturîdî ve Maturidilik (ed. Sönmez Kutlu), Ankara: Kitabiyât Yayınları. ss. 119-146 .

Kutlu, S. (2002). Türklerin islâmlaşma sürecinde mürcie ve tesirleri. 2. Baskı. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı  Yayınları.

Kutlu, Sönmez, İslam Düşüncesinde Tarihsel Din Söyleminin Analizi, Otto Yayınları, Ankara 2012.

Madelung, W. (1992). Horasan ve Maverâünnehir'de ilk mürcie ve hanefiliğin yayılışı. (Çev. Sönmez Kutlu). AÜİFD., 33 (1992),  239-247.

Madelung, W. (1993). Murdji’a. EI². VII,  605-607.

el-Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmud. (tsz.), Kitâbu’t-Tevhîd. Tah. FethullahHuleyf, Mısır.

el-Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. M.(2002). Kitâbü’t-tevhîd tercümesi. (Çev.: Bekir Topaloğlu).  Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı yayınları.

el-Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. M. (2003). Kitâbü't-Tevhîd, (thk.: Bekir Topaloğlu ve Muhammed Aruçi). Ankara: İSAM Yayınları.

el-Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. M. (2006-2011). Te'vilâtü'l-Kur'ân.( thk.Bekir Topaloğlu vdğ. İstanbul: Mizan Yayınları.

en-Nesefî, Ebû Muti' Mekhûl b. Fazl (318/930), Kitâbü'r-Red ale'l-Bida', (thk. Marie Bernand) , Annales Islamologiqes, 16 (1980), s.  39-126.

en-Nesefî, Ebu’l-Mu‘în Meymûn b. Muhammed. (2004). Tabsiratu’l-Edille, I. Nşr. Hüseyin Atay-Şaban Ali Düzgün. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.

Salim b. Zekvân (1996). Salim b. Zekvân'ın Sîre adlı eserindeki mürcie ile ilgili kısmın tercemesi.  (Notlarla  Çev.: Sönmez Kutlu). AÜİFD., 35 (1996),  467-475.

eş-Şehristanî, M. (2010). el-Milel ve'n-nihal:dinler, mezhepler ve felsefî sistemler tarihi, (Çev.Mustafa Öz). İstanbul: Litera Yayıncılık.

Şehristanî, M. (1990). el-Milel ve'n-nihal (nşr. Muhammed Fehmi Muhammed). Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye.

et-Taberî, M. (Trz.).  Târîhu'l-ümem ve'l-mülûk, (thk. M.Ebû'l-Fazl İbrahim).  Beyrut: Dâru’s-Süveydân.

Watt, W. M. (1981). İslâm düşüncesinin teşekkül devri. ( İng. Çev.: E.Ruhi Fığlalı). Ankara: Umran Yayınları.

Yaltkaya, M. Ş. (1929-1930). İslâmda ilk fikri hareketler ve dinî mezhepler. Darülfünûn İlahiyat Fakültesi Mecmuası. İstanbul. sene: 4, sayı: 14, 26-27.

EHL-İ SÜNNET (Genel)

Ali, A. K. M. Eyyub, « Maturidilik »,  (İslam Düşüncesi Tarihi Ed. M. M. Şerif, I, 295 -310 içinde),  İstanbul,         1990)

Ebu Ubeyd Kâsım b. Sellâm, Kitâbu’l-Îmân, (İslam Düşüncesinde İlk Gelenekçiler içinde),             Ankara             2000, 207-252 ss

Fığlalı, Ethem Ruhi,  “Ehlu’s-Sünne ve’l-Cemaa’ ”, Ehl-i Sünnet Tetkikleri, İstanbul 1989.

Hayy, M. Abdul, « Eş’arilik »  (İslam Düşüncesi Tarihi Ed. M. M. Şerif, I, 255 -278 içinde),  İstanbul, 1990)

Hüseyin, Atay,  Ehl-i Sünnet ve Şia, Ankara  1983

İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı, (ed. H. Onat-S. Kutlu).  Grafiker Yayınları, Ankara 2012.

Kutlu, Sönmez (ed.),  İmam Maturidi ve Maturidilik, (Seçki), Ankara 2003.

Kutlu, Sönmez, İslam Düşüncesinde İlk Gelenekçiler-Hadis Taraftarlarının İman Anlayışı Bağlamında      Bir       Zihniyet Analizi, Kitâbiyât Yayınları, Ankara 2000; 

Kutlu, Sönmez, Türklerin İslâmlaşma Sürecinde Mürcie ve       Tesirleri, Ankara 2000.

Kutlu, Sönmez, İslam Düşüncesinde Tarihsel Din Söyleminin Analizi, Otto Yayınları, Ankara 2012.   

Ma’turîdî, Ebû’l-Mansûr, Kitabu’t-Tevhîd, çev. Bekir Topaloğlu, Ankara 2002.

Özler, Mevlüt, Ehl-i Sünnet ve Mu'tezilede Tevhid Anlayışı, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara 1991

Tancî, Muhammed Tavit, İslam Düşüncesi Üzerine Makaleler, Türkiye Diyanet Vakfı Yayını,  Ankara 2011.Topaloğlu, Bekir, Ebu Mansur el-Maturidi’nin Kelami Görüşleri, İmam Maturidi ve Maturidilik (ed. Sönmez       Kutlu), Ankara 2003, s. 177-202

Yavuz, Yusuf Şevki,  Eş‘arilik, DİA, XI, 447-455.

Ehl-i Sünnet,  İslâmî Araştırmalar Dergisi (Özel Sayı)

            ASHABU’L-HADİS

Ahmed b. Hanbel, (1994). Kitâbu’s-sünne. Demmam: Remediyye li’n-Neşr.

Aydınlı, A. (1994). Ehl-i Hadîs. TDİA., X, 507-508.

el-Âcurrî, M. (1983). eş-Şerî’a. (thk.:Muhammed Hamîd el-Fâkî). Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye.

el-Berbehârî, H. (1952). Şerhu kitâbi’s-sünne. (İbn Ebî Ya’la’nın Tabakât’ı içerisinde), II, 18-43). Kahire. 

el-Hatîb el-Bağdâdî, A. (1991). Şerefu ashâbi’l-hadîs. (Thk.: M. Said Hatipoğlu). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı yayınları.

el-Haşşâb,  (1958). Tahkıku'l-Mustalahât et-Târıhıyye el-Vâride fiî Kitâbi Mefâtihi'l-Ulûm li'l-Horezmî. el-Mecelletü't-Tarıhıyye el-Mısrıyye, 7(1958).

el-Lâlekâî, H. (1402). Şerhu usûl-i i’tikâdi ehl’i-sünne ve’l-cema’a. (thk.: Ahmed Sa’d). Riyad.

el-Malatî, M. (1991). et-Tenbîh ve’r-red ‘alâ ehli’l-ehvâ’ ve’l-bida’. (thk.: Zahid Kevseri). Kahire.

es-Sabûnî, İ. (Trz.). ‘Akîdetü’s-selef ve ashâbu’l-hadîs. Mecmûatu’r-resâili’l-kemâliyye fî’t-Tevhîd içerisinde 73-122. Kahire:

el-Eş’arî, A. (1980). Makâlâtu'l-İslâmiyyin (thk. Helmut Ritter). Wiesbaden: Franz Steiner Verlag.

Inayat, Sh. (1986). Ahl-i Hadîs. EI²,  I, 259-260 .

İbn Batta, el-‘Ukberî, (1958). Kitâbu’ş-şerh ve’l-ibâne. (thk.: Henri Laoust). Damas.

İbn Sa’d, M. (1958). Kitâbu’t-tabakâti’l-kebîr. Beyrut: Dâru’s-Sadr.

Kâsım b. Selâm. (2002). Kitâbu’l-imân. (Çev.: Sönmez Kutlu). İslam düşüncesinde ilk gelenekçiler içinde, Ankara: Kitabiyât Yayınları. 207-252.

Kırbaşoğlu, H. (1978). Ashâbü'l-Hadis'in akâid edebiyatı. İslâmî Araştırmalar, II (1987), 5, 79-89.

Koca, F. (2002). İslam hukuk tarihinde selefi söylem Hanbeli mezhebi. Ankara: Ankara Okulu yayınları.

Kutlu, S. (2000). İslam düşüncesinde ilk gelenekçiler-hadis taraftarlarının iman anlayışı bağlamında bir zihniyet analizi.  Ankara: Kitâbiyât Yayınları.

Öğüt, S. ( 1994). Ehl-i Hadîs Fıkıh. TDİA., X, 508-512.

Ömer A. F. (1991). Zahirilik. (Çev.: Ahmet Demirhan). İslam düşüncesi tarihi ( ed. M. M. Şerif). İstanbul: İnsan Yayınları.  I, 311-326

EŞARİLİK

Abdulhay, M. (1991). Eş’arilik. (Çev.: Ahmet Ünal). İslam düşüncesi tarihi ( ed. M. M. Şerif). İstanbul: İnsan Yayınları. I, 255-278 .

Bağdâdî, A. (1981). Usûlü’d-Din. Beyrut: Dâru’l-Âfâk el-Cedîde.

Bâkıllânî, Ebu Bekr (1986), el-İnsâf. (thk.: İmaduddin Ahmed Haydar). Beyrut: ‘Alemü’l-Kütüb.

Burslan, K. (1928). İmam Abu'l-Eş'arî'nin 'Bab al-Ebvab' Ulemasına yazdığı Eş'arî mezhebinin esaslarını ve sünnilerin itikatlarını havi mektubun Türkçesi.  DFİFM.,  sene: II, sayı: 8,   50-108 .

Cüveynî, A. (1985). Kitabu’l-irşad. (thk.: Es’ad Temim). Beyrut: Müessesetu’l-Kütübi’s-Sekâfiyye.

Doğan, L. (1961). Ehl-i sünnet kelamında Eş’ari mektebi. Ankara: Rüzgarlı Matbaa.

Eş’ari, A. (1953). Kitâbu'l-luma' fi'r-red ala ehli'z-zeyğ ve'l-bida'. (thk.: Richard J. McCarthy). Beyrut: el-Matba’atu’l-Katolikiyye.

Huleyf, F. (1957). Mâtüridî ve Eş’arî mezhepleri hakkında bir tetkik. (Çev.: Mustafa Öz)  Diyanet Dergisi, Ankara 1975, XIV, sayı: 2,  112-115.

İbn Fûrek, M. (1987). Mucerredu makâlâti’ş-Şeyh Ebi’l-Hasan el-Eş’ari. (thk.: Daniel Gimaret). Beyrut: Dâru’l-Maşrık.

Keskin, M. (2005), Eş’ariliğin teşekkül Süreci. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış doktora tezi)

Koçyiğit, T. (1961). Ebu'l- Hasan el- Eş'ari ve bir risalesi. AÜİFD.,  cilt: VIII,  165-174.

Musa, C.M.A. (1982). Neş’atü’l-eş’ariyye ve tatavuruhâ. Beyrut: Dâru’l-Kitâb el-Lübnânî.

Öz, M. (1974). Ebü’l-Hasen el-Eş’arî ve mezhebinin prensipleri.  Diyanet Dergisi,  Cilt: XIII, sayı: 3, 316-319.

Yavuz, Y. Ş. (1995). Eş’ariyye. TDİA., XI, 447-455.

Yüksel, E. (1980). Eş’arîler ile Mâtürîdîler arasındaki görüş ayrılıkları. Atatürk Üniversitesi İİFD., sayı: 4, 91-103.

Yüksel, E. (1990). Eş’arîler ile Mâtürîdîler arasındaki görüş ayrılıkları. Atatürk Üniversitesi İİFD., sayı: 9, 1-11.

Yüksel, E. (1993). Eş’arîler ile Mâtürîdîler arasındaki görüş ayrılıkları. Atatürk Üniversitesi İİFD., sayı: 11, 8-17.

MATURİDİLİK

Ebû Mansûr el-Mâtüridî, M.(2002). Kitâbü’t-tevhîd tercümesi. (Çev.: Bekir Topaloğlu).  Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı yayınları.

Ebû Mansûr el-Mâtüridî, M.(2003). Kitâbü't-Tevhîd, (thk.: Bekir Topaloğlu ve Muhammed Aruçi). Ankara: İSAM Yayınları.

Ebû Mansûr  Semerkandî Mâturidî (862-944)Kongresi. (Kayseri 1990)

Ecer, V. (1978). Türk din bilgini Mâtürîdî. Ankara.  

İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı, (ed. H. Onat-S. Kutlu).  Grafiker Yayınları, Ankara 2012.

el-Mâtürîdî, M. (1971). Te'vilâtü'l-Kur'ân. thk. İbrahim Avazeyn-es-Seyyid Avazeyn(?). Kahire: Yrz.

es-Sabûnî, N. (1979). Mâtürîdiye akâidi. ( Çev.: Bekir Topaloğlu).  Ankara: DİB. yayınları.

Eyyüb Ali, A.K.M. (1990). Maturidilik. (Çev.: Ahmet Ünal).  İslam düşüncesi tarihi ( ed. M. M. Şerif), İstanbul: YAYINEVİ,  I, 295-310 ss.

Huleyf, F. (1974). Ebû Mansur Mâtüridî, hayatı ve eserleri. (Çev.: Mustafa Öz).  Diyanet Dergisi,  cilt: XIII, sayı: 3,  316-319.

Huleyf, F. (1975). Mâtüridî ve eş’arî mezhepleri hakkında bir tetkik. (Çev.: Mustafa Öz).  Diyanet Dergisi, cilt: XIV, sayı: 2, 102-115.

Işık, K. (1980). Maturîdî'nin kelam sisteminde iman Allah ve peygamberlik anlayışı. Ankara: A.Ü. İlahiyat Fakültesi Yayınları.

Kutlu, S. (2003). Bilinmeyen yönleriyle Türk din bilgini: İmam Mâturidî.  Dinî Araştırmalar, Cilt: 5, Sayı: 15,   5-28.

Kutlu, S. (ed.) (2003).  İmam Mâturîdî ve Maturidilik.  Ankara: Kitabiyât Yayınları.

Kutlu, Sönmez, İslam Düşüncesinde Tarihsel Din Söyleminin Analizi, Otto Yayınları, Ankara 2012.

Macdonald, D. B. (1957). Mâtürîdî. MEB İA., VIII, 404-406.

Madelung, W. ( 1991). al-Mâturîdî. EI², VI, 846 .

Madelung, W. ( 1991). al-Mâturîdiyya. EI², VI, 847-848.

Madelung, W. (2003). 11.-13. asırlarda Hanefi alimlerin Orta Asya’dan batıya göçü. (Çev.: Sönmez Kutlu). İmam Mâturîdî ve Maturidilik (ed. Sönmez Kutlu), Ankara: Kitabiyât Yayınları. 369-383.

Madelung, W. (2003). Mâturîdîliğin yayılışı ve Türkler. (Çev.: Muzaffer Tan).  İmam Mâturîdî ve Maturidilik (ed. Sönmez Kutlu), Ankara: Kitabiyât Yayınları.  305-368.

en-Nesefî, M.(2003). Tabsıratu'l-edille fî usûli'd-dîn.  (thk.: Hüseyin Atay-Şaban Ali Düzgün). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.

Özcan, H. (1995). Mâtüridî’de dînî çoğulculuk. İstanbul: MÜ İlahiyat Vakfı Yayınları.

Tancî, Muhammed Tavit, İslam Düşüncesi Üzerine Makaleler, Türkiye Diyanet Vakfı Yayını,  Ankara 2011.

Yavuz, Y.Ş. (2003). Mâtürîdiyye. TDİA., XXVIII, 165-175.

Yazıcıoğlu, M. S. (1985).  Mâtürîdî kelâm ekolünün iki büyük siması: Ebû Mansûr el-Mâtürîdî ve Ebu'l-Mu'în en-Nesefî.  AÜİFD., 27 (1985), 281-298.

Yazıcıoğlu, M.S. (1992). Mâturîdî ve Nesefi'ye göre insan hürriyeti kavramı. İstanbul: MEB Yayınları.

Yeprem, M. S. (1984).  İrâde hürriyeti ve İmâm Mâturîdî, İstanbul: Marmara Üniversitesi İFAV. Yayınları.

Yörükan, Y. Z. (1952). İslam akaid sisteminde gelişmeler ve İmam-ı Azam Ebu Hanife. İlahiyat Fakültesi Dergisi,  Sayı 2-3,  3-19 ss; Sayı: 4, 71-87.

Yörükan, Y. Z. (1953). İslam akaid sisteminde gelişmeler ve Ebu Mansur-i Mâturîdî.  İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 2-3, 127-142.

VAHHABİLİK

Bodur, H. Ezber, Dini İhya Hareketi Olan Vahhabiliğin Doğuşu ve Gelişimi, Basılmamış             Doktora Tezi, Erzurum 1986.

Büyükkara, M. A. (2004). 11 Eylül’le derinleyen ayrılık: suudî selfiyye ve cihadî selefiyye. Dinî Araştırmalar, cilt: 7, 20 (2004), 205-234.

Çağatay, N. (1986). Vehhâbilik. MEB İA., XIII, 262-269 ss.

Cook, M. (1992). On the origins of Vahhâbism. Journal of the Royal Asiatic Society. 3, 2, 2 (1992), 191-2002.

Ecer, A. V. (2001). Tarihte vehhabi hareketi ve etkileri. Ankara: Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi.

Ecer, V.(1985), Osmanlı tarihinde Vehhabilik hareketinin sebep ve sonuçları. Üç tebliğ içinde. Kayseri.

Eyüp Sabri Paşa. (1992). Vehhabiler tarihi. (Sadeleştiren: Süleyman Çelik). İstanbul: Bedir Yayınevi

Fığlalı, E.R. (1996). Çağımızda îtikadî İslâm mezhepleri. İstanbul: Selçuk Yayınları.

İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı, (ed. H. Onat-S. Kutlu).  Grafiker Yayınları, Ankara 2012.

Laoust, H. (1999). İslâm’da ayrılıkçı görüşler. İstanbul: Pınar yayınları.

Meşkûr, M. C. ( 1995). Mevsûatu’l-fıraki’l-İslamiyye. (Farsça’dan Çev.: Ali Hâşim). Beyrut: Mecmau’l-Buhûs el-İslâmiyye li’d-Dirâsât ve’n-Neşr.

Muhammed İbn Abdilvehhab, Keşfu’ş-Şubuhat, byy. trz.;  Mesailu’l-Cahiliyye.

Muhammed İbn Abdilvehhab,-Kitabu’t-Tevhid, Riyad, h.1404; ; el-Usulu’s-Selase ve Edilletiha, Cidde, trz.;

Muhammed İbn Abdilvehhab. (1398). Mesâilu’l-câhiliyye. Kahire: Dâru’l-Matbaati’s-Selefiyye.

Muhammed İbn Abdilvehhab. (1404). Kitâbu’t-tevhid. Riyad: er-Riâse el-Amme li’l-İdârâti’l-Buhus el-İlmiyye ve’lİftâ ve’d-Da’ve ve’l-İrşâd.

Muhammed İbn Abdilvehhab. (1988.). Keşfu’ş-şubuhât. Riyaz :  er-Riâse el-Amme li’l-İdârâti’l-Buhus el-İlmiyye ve’lİftâ ve’d-Da’ve ve’l-İrşâd.

Muhammed İbn Abdilvehhab. (trz.). el-Usûlu’s-selâse ve edilletiha. Cidde: İdaretü’l-Buhûsu’l-İlmiyye.

Necdi, S. (1994). es-Sevaiku’l-ilahiyye fi red ala Vehhabiyye. İstanbul.

Necdi, Süleyman b. Abdilvehhab, es-Sevaiku’l-İlahiyye fi Red ala Vehhabiyye, İstanbul, 1994

Özalp, A. Vehhabilik. http://www.sevde.de/Mezebler/Mezebler.htm.  08.04.2006.

Sıddıkî, A.(1991 ). Arabistan, Yemen, Irak, Suriye ve Lübnan’da rönesans: Muhammed İbn Abdulvahhab hareketi. İslâm düşüncesi tarihi içinde. (ed. M. Sharif). İstanbul: İnsan Yayınları.   241-244.

Yِörükan, Y. Z. (1953). Vehhabilik. A. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1 (1953), 51-67.

SELEFİLİK

Akbulut, Ahmet, “Selefîliğin Teolojik ve Düşünsel Temelleri”, Tarihte ve Günümüzde Selefîlik Milletlerarası Tartışmalı İlmî Toplantı 08-10 Kasım 2013, 2014, ss. 113-133.

Beşir Musa Nafi, İzzuddin Abdu’l-Mevla, el-Hevvas Takıyye, (ed.),  Arap dünyasında selefilik ve selefi hareketler,  editör; çeviri Nurullah Çakmaktaş. İstanbul : Yarın Yayınları, 2016. 283 s.

Büyükkara, Mehmet Ali, “11 Eylül’le Derinleşen Ayrılık: Suudî Selefiyye ve Cihadî Selefiyye”, Dinî Araştırmalar, VII/20 (2004), ss. 205-234.

Büyükkara, Mehmet Ali, “Dışlamacı Müslümanlığın Orta Asya’daki İzdüşümleri: Selefilik Hareketi ve Taliban”, Orta Asya’da İslâm -Temsilden Fobiye-, cilt: III (2012), ss. 1287-1316.

Diyanetin IŞİD RAPORU

Guraba Vakfı Çevresi

IŞID’İN Dergileri: Rumiya ve Konstantıniyye Dergileri (Online)

İğde, Muhyeddin, “Selefiliğin Tarihi Arka Planı”, e-Makâlât Mezhep Araştırmaları, VIII/2 (2015), ss. 151-181.
Onat, Hasan, “İslâm Ortak Paydasını Kaybetmiş Müslümanların Açmazı: Şiî-Selefî Kutuplaşması”, Tarihte ve Günümüzde Selefîlik Milletlerarası Tartışmalı İlmî Uludağ, Süleyman, “Selefiye ve Tasavvuf”, Tarihte ve Günümüzde Selefîlik Milletlerarası Tartışmalı İlmî Toplantı 08-10 Kasım 2013, 2014, ss. 343-356.
Toplantı 08-10 Kasım 2013, 2014, ss. 525-551.

İlahiyat Akademi: Altı Aylık Uluslararası Akademik Araştırma Dergisi, I/ 1-2 (2015) (Selefilik Özel Sayısı)

İşcan, Selefilik, Selefilik : İslami köktenciliğin tarihi temelleri, İstanbul : Kitap Yayınevi, 2006. 312 s.

Kutlu, Sönmez, Selefiliğin Fikri Arkaplanı, Otto Yayınları, Ankara 2016.

Marife : Dini Araştırmalar Dergisi [Bilimsel Birikim]. -- Konya : Ed.: Ahmet Yaman, 2001. Selefilik özel sayısı

SETA Analiz. -- Ankara : Seta (Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı=Foundation for Political Economic and Social Research), [t.y.]

Tarihte ve Günümüzde Selefilik Milletlerarası Tartışmalı İlmi Toplantı (2014 : İstanbul)]. / ed. Ahmet Kavas, İstanbul : Ensar Neşriyat, 2014. 728 s.

Tevhid Dergisi ve Çevresi

Yıldırım, Ramazan, “Arap Baharı ve Sonrasında Selefîlik -Mısır Örneği-”, İlahiyat Akademi: Altı Aylık Uluslararası Akademik Araştırma Dergisi, I/1-2 (2015), ss. 263-281.

YEZİDİLİK

Adiy b. Musafir, İtikadatu Ehli-s-Sünne ve’l-Cemaa, byy. trz.

Ahmet Teymur Paşa (1352). el-Yezidiyye ve menşeu nihletihim.  Kahire : Matbaatü’s-Selefiyye.

Bedevî, A. (1996). Mezâhibu’l-İslâmiyyîn. Beyrut: Dârü’l İlm li’l-Melâyin.

Çubukçu, İ. A. (1986). Yaşayan Yezidilik.  AÜİFD, XXVIII, 23-36.

Fığlalı, E. R. (2004). Çağımızda itikâdî İslam mezhepleri. İzmir: İzmir İlahiyat Vakfı Yayınları.

Gölpınarlı, A. (1969). Türkiye’de mezhepler ve tarikatler. İstanbul: İnkılap Kitabevi.

Guest, J. S. (2001). Yezidiler tarihi Meleke Tawus ve Mıshefa Reş’in izinde (çev.: İbrahim Bingöl). İstanbul: Avesta Yayınları.

Guest, John S., Yezidilerin Tarihi, çev. İbrahim Bingöl, İstanbul 2001.

Kitabu’l-Cilve (Adiy b. Musafir’e Nisbet edilmektedir.)

İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı, (ed. H. Onat-S. Kutlu).  Grafiker Yayınları, Ankara 2012.

Lescot, Roger, Yezidiler-Din Tarih ve Toplumsal Hayat Cebel Sincar ve Suriye Yezidileri, çev.             Ayşe Meral, İstanbul 2001.

Menzel, Th., “Yezidilik”, İ. A. XIII, 415-423.

Mushaf-ı Reş (Adiy b. Musafir’e Nisbet edilmektedir.)

Öztemir, B. M. (1988). Yezidiler ve Süryaniler. İstanbul: Ekin Yayınları.

Şapolyo, E. B. (1964). Mezhepler ve tarikatlar tarihi. İstanbul: Türkiye Yayınları.

Şehristanî, M. (1990). el-Milel ve'n-nihal (neşr. Muhammed Fehmi Muhammed). Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye.

Turan, A. (1994). Yezîdîler tarihçeleri coğrafi dağılımları inançları örf ve adetleri. Samsun: Eser Matbaası.

Turan, Ahmet, “Yezidi İnanç ve İbadetleri”, OMÜİFD, Sayı 1, Samsun 1986.

Turan, Ahmet, “Yezidiler”, OMÜİFD, Sayı 1, Samsun 1986.

Turan, Ahmet, “Yezidilerin Toplumsal Yaşayışları”, OMÜİFD, Sayı 5, Samsun 1991.

Turan, Ahmet, “Yezidiliğin Aslı Kurucusu ve Tarihçesi”, OMÜİFD, Sayı 3, Samsun 1989.

Turan, Ahmet, Yezidiler, Samsun 1994.

Yaltkaya, Mehmet Şerafeddin, "Yezidîler", DFİFM., sene: I, sayı:3, İstanbul 1926, s. 1-35.

Yaltkaya, Mehmet Şerafeddin, "Yezidîler", DFİFM., sene: I, sayı:4, İstanbul 1926, s. 273-275

KADIYANİLİK

(1990). Vadedilen Mesih ve mihdi H. Gulam Ahmed’in eserlerinden derlenmiştir.(Der.: (Der: Muhammed. C. Şems). England: Islam International Publication LTD.

Abdülhamid, M. (1986). İslâma yönelen yıkıcı hareketler. (Çev.: M. Saim Yeprem-Hasan Güleç). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.

Ahmed, M. B. M. (1993). Çağrı. (Der: Muhammed. C. Şems). England: Islam International Publication LTD.

Ba’du Kutubi Gulam Ahmet, Lahor .1311.

Fığlalı, E. R. (1986). Kâdiyânîlik (Ahmediyye mezhebi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları.

Fığlalı, E. R. (1994). Kâdiyânîlik. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.

Fığlalı, E.R. (2001). Kâdiyânilik. TDİA., XXIV, 137-139 ss.

Gulam Ahmet, Hakikatu’l-Vahy, Kadiyan, 1934-3, s. 362-63.

İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı, (ed. H. Onat-S. Kutlu).  Grafiker Yayınları, Ankara 2012.

Kevseri, Zahid, " Kadiyaniyenin Dinden Çıkışı ", çev., Hüseyin Atay,  İslam Dünyası, sayı: 1,  İstanbul 1952.

Mevdudi. (1975). Kadiyanilik nedir? (Çev: Ahsen Batur).  İstanbul: İhya Yayınları

Muhammet Ali, Mevlana, İslam Dini, l-ll, Çev. Naciye Hamdi Akseki,

Müslüman Ahmediye cemaati bülteni. Ocak-Şubat 2002.

Müslüman Ahmediye cemaati bülteni. Ocak-Şubat 2002.

Nedvi, Eb'ul-Hasan Ali el-Hasen, " Kadiyaniliğin İçyüzü ", çev., İsmail Ezherli, İslam Dergisi, cilt:2, sayı:5,    Ankara 1958

Smith, W. C. (1986). Ahmadiyya. EI², I, 302-303.

Zahir, İ. İ. (1985). İngiliz emperyalizmi- kadiyanilik.  ‘Çev. : Arif Aytekin). İstanbul: Ebru Yayınları.

http://www.sevde.de/Mezebler/Mezebler.htm.  08.04.2006.

http://www.khatme-nubuwwat.org

http://www.iiie.net

BABİLİK-BAHAİLİK

Abdulbaha. (1996). Bazı sorulara cevaplar (Mufavezat-ı Abdulbaha).  (Çev.: Mecdi İnan). 2. Baskı. İstanbul: Kazancı Matbaacılık Sanayii A.Ş.

Abdulbaha. (1997). Hazreti Abdülbaha’nın yazılarından seçmeler. (Çev.: Muhsin Mecidi.  İstanbul: Baha Basım.

Abdulhamid, M. (1986). İslam'a yönelen yıkıcı hareketler (Babilik ve Bahailiğin İçyüzü). (Çev.: M. Saim Yeprem- Hasan Güleç). 2. Baskı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.

Akdes Kitabı : Bahai literatüründeki yeri   .   -- İstanbul : Baha Basım Dağıtım Sanayi ve Ticaret AŞ., [t.y.]

Akgün, M.Z. (1975).  İslamiyyet bakımından babilik,bahailik ve hukuki durumları yargıtay kararları. Ankara.

Bâbîlik-Bahâilik üzerine makaleler. (der ve çev.: A. Bülent Ünal. (2000). İzmir: ACME.

Bahai dini ve Bahai dünya toplumu. (trz.). İstanbul: Türkiye Bahaileri Ruhani Mahfili.

Bahaullah. (1976). Kurdun oğlu risalesi. (Çev.: Mecdettin İnan). İstanbul: Özdemir Basımevi.

Bahaullah. (1998). Saklı sözler. (çev.: Mecdi İnan). 2. Baskı. İstanbul: Has Baskı Sanatları Limited Şirketi.

Bahaullah'ın sesi. (1987). (Arapça ve Farsça'dan İngilizce'ye çev.: Şevki Rabbani, İngilizce'den Türkçe'ye çev.: Mecdi İnan). 2. Baskı. İstanbul: Dizerkonca Matbaası.

Bausani, A. (1986). Babîs. EI², I, 846-847 .

Bausani, A. (1986). Bahâ’allah. . EI², I, 911-912.

Bausani, A. (1986). Bahâ’is. EI², I, 915-918 .

el-Ahsâ’i, Şeyh Ahmed, Sîretu’ş-Şeyh Ahmed el-Ahsâ’î, Bağdad, 1957.

Ergin, Osman ,  " Bahailiğin İçyüzü " , Sebilürreşad Dergisi  , cilt: 9, sayı: 203. İstanbul 1955

Esslemont, J. J. ,  Bahaullah  ve Yeni Devir , çev. Mecdi Çelebi, İstanbul 1932.

Fığlalı, E. R. (1981). İslâm'a karşı cereyanlar: bâbîlik ve bahâîlik. Mecca: Muslim World League Yayını.

Fığlalı, E. R. (1994). Bâbilik ve bahaîlik. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.

Fığlalı, E. Ruhi, “Bahâilik”, DİA, IX, 464-468.

Fığlalı, E. Ruhi, Bâbilik ve Bahaîlik, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay., 1994.

Hazreti Abdülbaha’nın yazılarından seçmeler   / Abdülbaha ; trc. Muhsin Mecidi, İstanbul 1997.

 Hazreti Bahaullah  / Mirza Hüseyin Ali Nuri Bahaullah ; çev. Cüneyt Can, New York 1994.

Houart, Cl. ( 1949). Babiler. MEB İA. II, 179-180 .

Houart, Cl., “Babiler”, İ. A., II, 179-180.

Hz. Bahaullah'ın levihleri. (1994).  (Çev.: Mecdi İnan). İstanbul: Menteş Matbaası.

İkan Kitabı : Hz. Bahaullah’ın kutsal eserlerinden   / Mirza Hüseyin Ali Nuri Bahaullah ; çev. Mecdettin İnan  İstanbul 1996.

İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı, (ed. H. Onat-S. Kutlu).  Grafiker Yayınları, Ankara 2012.

Mirza Hüseyin Ali. (1996).  ‘Îkân kitabı: Hz. Bahaullah’ın kutsal eserlerinden. (Çev.: Mecdettin İnan).  İstanbul:  Baha yayınları.

Mirza Hüseyin Ali. (trz.). Akdes kitabı : Bahai literatüründeki yeri. İstanbul : BahaYayınları.

 Muhammed-i Zerendi Nebil; Nebil tarihi; çev. Minu Derahşan Sabit, byy 1973.

Muhsin Abdulhamid, İslam'a Yönelen Yıkıcı Hareketler (Babilik ve Bahailiğin İçyüzü), çev.: Saim Yeprem- Hasan Güleç, Ankara 1973. (2.baskı)

Özkaya, S. (2000).  Osmanlı arşiv belgeleri ışıgında bahailik hareketi. İzmir: Akademi Kitabevi.

Özkaya, Süleyman,  Osmanlı Arşiv Belgeleri Işıgında Bahailik Hareketi , İzmir, 2000.

Özşuca , Nayir,  Bahai Dininde Şeri Hükümler ve İzahları, İstanbul 1971

Özşuca, N. (1984). Bahai dininde şer'i hükümler ve izahları.  Bursa: Sebat Matbaası.

Özşuça,  N., Bahai Dini Prensipleri ve Hükümleri,  Ankara 1967

Şevki Efendi. (1995).  Bahai dininin I. yüzyılı. (Çev.: Suna Bozkır) İstanbul: Kazancı Matbaacılık Sanayii A.Ş.

Taherzadeh, A. (1995). Hz. Bahaullah'ın zuhuru I. (Çev.: Süreyya Güler). İstanbul: Kazancı Matbaacılık Sanayii A.Ş.

Taherzadeh, A. (1995). Hz. Bahaullah'ın zuhuru II. (Çev.: Süreyya Güler) İstanbul: Kazancı Matbaacılık Sanayii A.Ş.

http://www.bahai.org

http://www.bahaibooks.com

http://www.sevde.de/Mezebler/Mezebler.htm.  08.04.2006.

ALEVILIK-BEKTAŞILIK

Aleviliğin Teolojisi, sayı ed. Sönmez Kutlu, İslamiyât, VI/3, 2003.

Buyruk, Haz. Fuat Bozkurt, İstanbul, 1992.

Ekinci, Mehmet, Anadolu Aleviliğinin Tarihsel Arka Planı, Beyan Yayınları, İst. 2002.

Engin, İsmail, Aleviliğin Kendi Görüntüsünü Algılayışı ve Alevi İmajına Yönelik Bakış Açıları, Tarihi ve          Kültürel Boyutlarıyla Türkiye’de Aleviler, Bektaşiler, Nusayriler Semp, İstanbul 1999, s. 254-302

Eröz, Mehmet, Eski Türk dini (gök tanrı inancı) ve alevilik, bektaşilik,  Türk Dünyası Araştırmaları    Vakfı, İstanbul 1992

Fığlalı, E. Ruhi,  Türkiye'de Alevilik-Bektaşilik, İstanbul: Selçuk Yayınları 1990 (3. Baskı,             İst. 1994).

Fığlalı, E. Ruhi, "Şiîlik ve Anadolu Alevîliği Arasındaki Farklılıklar ve Benzerlikler”, Alevîler/Aleviten, Haz. İsmail Engin-Erhard Franz, Hamburg, 2000, C.I, ss.97-110

Fığlalı, E. Ruhi, Türkiye'de Alevilik - Bektaşilik, İstanbul: Selçuk Yayınları 1990 (3. Baskı, İstanbul 1994).

Hacı Bektaş Veli, Makalat, sad. Abdurrahman Akdağ, Ankara, 2000

Kutlu, Sönmez , “ Din Anlayışında Farklılaşmalar ve Türkiye’de Alevilik-Bektaşilik Üzerine Söyleşi”,          Diyanet Aylık Dergisi, Sayı: 147(Mart 2003), 5-11 ss. 

Kutlu, Sönmez, “Aleviliğin Dinî Statüsü: Din, Mezhep, Tarikat, Heterodoksi, Ortodoksi veya Metadoksi”,      İslâmiyât Dergisi,  VI/3(2003), 31-54.

Kutlu, Sönmez, “Aleviliğin Dini Statüsü” İslamiyat, VI/III, 2003.

Kutlu, Sönmez, “Alevilik-Bektaşiliğin Diyanette Temsili Problemi”, İslâmiyât Dergisi,  Cilt:4, Sayı:1 (2001),   21-40 ss.

Kutlu, Sönmez, “ Alevi Yazılı Kaynaklarında (Arap Hanfli) Neşir Sorunları”, Alevi Bektaşi Yayınlarının Temel Sonrunarı ve Çözüm Önerileri, 26-28 Şubat 2010. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli  Araştırma Merkezi Ilgaz Toplantısı Tebliğleri.  42-73 ss.

Kutlu, Sönmez, Din Anlayışındaki Farklılaşmalar, Ankara 2003.

İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı, (ed. H. Onat-S. Kutlu).  Grafiker Yayınları, Ankara 2012.

Küçük, Hülya, Bektaşilik ve Aleviliğin Sufi ve Esoterik Boyutu Karşılaştırmalı Kavram Analizi, İslâmiyât         Dergisi,  VI/3(2003), 151-163

Melikoff, Irene, Alevi-Bektaşiliğin Tarihi Kökenleri, Bektaşi-Kızılbaş (Alevi) Bölünmesi ve Neticeleri,        Tarihi ve Kültürel Boyutlarıyla Türkiye’de Aleviler, Bektaşiler, Nusayriler Semp, İst 1999, s. 17-23

Ocak , A.Yaşar, Alevilik ve Bektaşilik Hakkındaki son yayınlar üzerinde genel bir bakış ve bazı gerçekler,         I,Tarih ve Toplum  no:91 , (Temmuz 1991), s. 20-25; II,Tarih ve Toplum no:92  (Ağustos          1991).s.115-126

Ocak, Ahmed Yaşar, Babailer İsyanı: Aleviliğin Tarihsel Altyapısı, İstanbul 1996

Ocak, Ahmet Yaşar, Alevi-Bektaşi İnançlarının islam Öncesi Temelleri, İstanbul, 2000.

Ocak, Ahmet Yaşar, Aleviliğin Tarihsel Sosyal Tabanı ile Teolojisi Arasındaki İlişiki Problemine Dair, Tarihi ve Kültürel Boyutlarıyla Türkiye’de Aleviler, Bektaşiler, Nusayriler Sempozyumu, İstanbul 1999, s. 385-398.

Onat, Hasan, “Aleviliğin Geleceği”, I. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Sempozyumu, 22-24, Ekim 1998,      Ankara. G. Ü. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi

Onat, Hasan, “Değişim Sürecinde Alevilik”, Köprü, sayı 62, Bahar 1998

Onat, Hasan, “Kızılbaşlık Farklılaşması Üzerine” İslamiyat, VI/III, 2003

Öktem, Niyazi, Anadolu Aleviliğinin Senkretik Yapısı, Tarihi ve Kültürel Boyutlarıyla Türkiye’de Aleviler,      Bektaşiler, Nusayriler Sempozyumu, İstanbul 1999, s. 221-249

Öz, Mustafa, “İslam Mezhepleri Tarihi Açısından Anadolu Aleviliği”, Türk Yurdu, s. 434

Sarıkaya, M. Saffet, “Ahilik Kültürünün Aleviliğe Yansıyan Boyutları”, II. Ahilik ve El Sanatları          Sempozyumu, 10 Ekim 2000 Antalya

Seyyid Derviş Tur, Erkanname, İstanbul, 2002.

Şeyh Safiyüddin Erdebili (2008), Makâlat Buyruk,Thk. Sönmez Kutlu-Nizamettin Parlak,  İstanbul: Horasan Yayınları.

Turan, Ahmet, “Anadolu Alevileri-Kızılbaşlar”, OMÜİFD, Sayı 6, Samsun 1992

Üzüm, İlyas, “Türkiye’de Alevî-Nusayrî Önderlerinin Eserlerinde İnanç Konularına Yaklaşım”, İslâm          Araştırmaları Dergisi (2000), s. 173-187.

Üzüm, İlyas, Günümüz Alevî Örgütlenmeleri ve Geleneksel Alevîlik’le İlişkisi”, Tarihî ve Kültürel            Boyutlarıyla Türkiye’de Alevîler, Bektaşîler, Nusayrîler, İstanbul 1999, s. 335-375.

Üzüm, İlyas, Günümüz Alevîliği, (Ankara 1997, Ankara 2000). İSAM yayınları Yörükan, Yusuf Ziya,    Anadulu’da Aleviler ve Tahtacılar, Ankara, 1998.

Üzüm, İlyas,. “Alevî Kaynağı Buyruk’ta Kur’ân Anlayışı” (Folklor ve Edebiyat Dergisi’nin Alevîlik özel     sayısında yayımlanacak)

Yeşilyurt, Temel, “Alevili-Bektaşiliğin İnanç Boyutu”,  İslamiyat, VI/III, 2003

Yörükan, Y. Ziya , “Anadolu Alevileri ve Tahtacılar”, Darülfünun İlahiyat Fakültesi Mecmuası, (1928), Sayı      8, s. 107-150; “Tahtacılar”, DFİFM, (1929), Sayı 12, s. 61-80; DFİFM, (1929), Sayı 13, s. 55-80;          DFİFM (1930), Sayı 14, s. 73-80; DFİFM, (1930), Sayı 15, s. 66-80; DFİFM, (1930), Sayı 17, s. 72- 80; DFİFM, (1931), Sayı 19, s. 66-80; DFİFM, (1931), Sayı 20, s. 57-80;  “Anadolu’da Alevi    Köylüleri ve Bunların İtikad ve Adetleri I”, Hayat, (1927), Cilt 3, Sayı 56, s. 7-8; “Anadolu’da Alevi    İtikadları”, Hayat, (1928), Cilt 3, Sayı 58, s. 5-6; Sayı 59, s. 18-20; Sayı 60, s. 15-16.

            İSLAM DÜNYASINDA MEZHEPLERİN COĞRAFİ DAĞILIMI VE TÜRKLERIN TARİHTE BENIMSEDIĞI MEZHEPLER

-Kutlu Sönmez, Türklerin Tarihte Benimsediği Mezhepler ve Kırgızistan’daki durum, (yayınlanmamış           makale)

-Ecer, Ahmed Vehbi, "Tarihte Türkler, İslamiyet ve Mezhepleri ",  Erdem, cilt: 8, sayı: 23, 1996 ( Türklerde       Hoşgörü Özel Sayısı : II ) , s. 485-502.

-Sarıkaya, M. Saffet, "Türklerin İslamlaşma Süreçlerinde Mezheplerin ve Tarikatların Yeri", Yeni Türkiye    Dergisi Türk Özel Sayısı, Ocak 2002 .

İmam Maturidi ve Maturidilik, (Seçki), Ed. Sönmez Kutlu, Ankara 2003.

Madelung Wilferd, Maturidiliğin Yayılışı ve Türkler, çev. Muzaffer Tan, (İmam Maturidi ve Maturidilik,      (Seçki), Ed. Sönmez Kutlu, Ankara 2003, 305-368 içinde)

Kutlu, Sönmez, İslam Düşüncesinde Tarihsel Din Söyleminin Analizi, Otto Yayınları, Ankara 2012.

Kutlu, Sönmez, Türkler ve İslam Tasavvuru, Türkiye Diyanet Vakfı Yayını,  Ankara 2011.